Page 44 - Lab Bilology I 63

ิ
์
ปฏบัติการชววิทยา 1 [Biology Laboratory I] ภาควิชาชววิทยา คณะวิทยาศาสตร มมส.
ี
ี
32 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อาจินต์ ไพรีรณ
28 | ป ฏิบั ติก า ร ชีว ว ท ย า 1
ิ


การแบงเซลลประกอบดวย 2 กระบวนการ คือการแบงตัวของนิวเคลียส (karyokinesis หรือ
nuclear division) และการแบงตวของไซโตพลาสซึม (cytokinesis หรือ cytoplasmic division)
ั
ี้
กระบวนทั้งสองนจะเกิดสลับกันไปอยางตอเนื่อง โดยปกติเมื่อสิ้นสุดการแบงตัวของนิวเคลียสแลวก็จะ
เริ่มมีการแบงตัวของไซโตพลาสซึมทันที เมื่อสิ้นสุดการแบงไซโตพลาซึมเซลลก็กลับเขาสูระยะ G1, S,
ื
G2 และ M ไดอีกตอไป การแบงตัวของนิวเคลียสมี 2 แบบคอแบบไมโตซิส (mitosis) และไมโอซิส
(meiosis) เซลลตามอวยวะตางๆ (somatic cell) ของทั้งพืชและสัตวทุกชนิดมีการแบงเซลลแบบไม
ั
โตซิส (mitotic cell division) สวนเซลลที่พบในอวัยวะสืบพันธ (germ line cell) ที่ทําหนาที่สราง
ุ
เซลลสืบพันธุมีการแบงเซลลแบบไมโอซิส (meiotic cell division)

การแบงเซลลไมโตซิส (Mitotic cell division)

เปนการแบงตัวของนิวเคลียสและไซโตพลาสซึม เพื่อเพิ่มจํานวนเซลลทั้งในดานการ
เจริญเตบโตสําหรับการดํารงเผาพันธุหรือเพื่อทดแทนเซลลที่ตายไปแลว พบการแบงเซลลแบบนี้ใน
ิ
เซลลทั่วไป (somatic cell) ของพืชและสัตว เชน บริเวณปลายยอด ปลายราก ผิวหนง ไขกระดูกที่
ั
สรางเม็ดเลือดทดแทนเซลลเม็ดเลือดที่หมดอายุ เมื่อสิ้นสุดการแบงตัวแลวจะไดเซลลลูก (daughter
cell) 2 เซลลที่มีองคประกอบทางพันธุกรรมและจํานวนชุดของโครโมโซมเหมือนกับเซลลเริ่มตน

(mother cell) ทุกประการ การแบงแบบไมโตซิสในพืชและสัตวจะมีการแบงตัวของนิวเคลียส
เหมือนกัน แตการแบงตัวของไซโตพลาสซึมแตกตางกันดังจะไดกลาวตอไป การแบงเซลลไมโตซิส 1
รอบหรือ 1 รอบของวัฏจักรไมโตซิส (ภาพที่ 3.2 และ 3.3) ประกอบดวยระยะตางๆ ดังนี ้

1. ระยะอินเตอรเฟส (interphase) หรือระยะเตรียมความพรอม เปนระยะที่ใชเวลายาวนาน
ที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับระยะอื่น มีการสรางโปรตีน การเพิ่มปริมาณไซโตพลาสซึมและเพิ่มปริมาณด ี

เอ็นเออีกหนงเทา ระยะนเซลลมีนิวเคลียสขนาดใหญ เห็นเปนสวนที่ติดสีเขมและติดสีจางๆ เปน
ึ่
ี้
รางแห เห็นขอบเขตของนิวเคลียสเนื่องจากมีเยื่อหุมนิวเคลียส (nuclear membrane) และจะ
สังเกตเห็นนิวคลีโอลัส (nucleolus)
2. ระยะการแบงเซลลไมโตซิส (mitotic phase) ประกอบดวย 2 ขนตอนคอการแบง
ั
ื

้
ิ
นวเคลียสและการแบงไซโตพลาสซึม สําหรับการแบงนวเคลียสแบบไมโตซิสแบงออกเปน 4 ระยะยอย
ิ

คือ

2.1 โปรเฟส (prophase) ในชวงตน (early prophase) จะเห็นโครมาตินเปนเสนบาง
และยาว แลวจะคอยๆ หดสั้นและหนาขึ้น ขดตัวคลายเสนเชือกพันกัน สามารถเห็นรูปรางโครโมโซม
ดวยกลองจุลทรรศนธรรมดา โครโมโซมแตละแทงประกอบดวย 2 โครมาติดยดกันดวยเซนโตรเมียร
ึ
ื่
(centromere) ชวงปลายระยะนี้ (late prophase) นิวคลีโอลัสและเยอหุมนิวเคลียสจะสลายตวไป
ั
ทําใหโครโมโซมกระจายออกทั่วเซลลและเริ่มเคลื่อนเขาสูบริเวณกลางเซลล และจะปรากฏเสนใยสปน
เดิล (spindle fiber) จากขั้วเซลลมาจับกับโครโมโซมแตละแทงบริเวณเซนโตรเมียร


ิ
ี
ิ
ิ
์
ิ
ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลัยมหาสารคาม