Page 156 - Lab Bilology I 63

ี
พฤติกรรมสัตว์
ป ฏิ บั ติ ก า ร ช ว วิ ท ย า 1 |
(Animal Behavior)
ปฏิบัติการที่ 10
พฤติกรรมสัตว์ (Animal Behavior)
ดร. ปัทมาวดี ปาสาจะ
ดร.ปัทมาวดี ปาสาจะ

ี
พฤตกรรม (Behavior) ความหมายโดยทวไปหมายถง การตอบสนองของสงมชีวิตต่อการ
ิ
่
่
ึ
ั
ิ
เปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทั้งภายนอกและภายในร่างกายที่มากระตุ้น เรียกสภาพแวดล้อมที่มา
กระตุ้นให้สิ่งมีชีวิตแสดงพฤติกรรมว่า “สิ่งเร้า (Stimulus)” ส่งผลให้สิ่งมีชีวิตมีการตอบสนองใน
รปแบบต่างๆ เช่น การเคลื่อนที่ เคลื่อนไหว แสดงท่าทาง หรือส่งเสียงร้อง โดยสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดจะ
ู
มีลักษณะของพฤติกรรมที่แสดงออกแตกต่างกันไป
์
ิ
พฤตกรรมสัตว การตอบสนองของสตว์ต่อสิ่งเร้าที่เข้ามากระตุ้น โดยสิ่งเร้าที่เข้ามากระตุ้น
ั
ั
้
ิ
นนเกดจากการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมทั้งภายนอกและภายในร่างกายของสัตว์ เนื่องจาก
สิ่งแวดล้อมมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา สัตว์จึงต้องปรับตัวให้เหมาะสมและสอดคล้องกับการ
เปลี่ยนแปลงดังกล่าว โดยส่วนใหญ่พฤติกรรมสัตว์มุ่งเน้นเพอการสื่อสาร เพอให้เกิดการ เข้าใจกัน
ื่
ื่
้
ี
ี
่
ึ
ั
ั
้
ิ
้
ื
่
ี
ภายในชนิดเดียวกัน พฤติกรรมทแสดงออกมาจงต้องมความหมาย เกดการเขาใจตรงกน ทงนเพอ
ความอยู่รอดและรักษายีนให้คงอยู่ต่อไป

พฤติกรรมแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท
1. พฤติกรรมที่มีมาแต่ก าเนิด (Innate behavior) เป็นพฤติกรรมที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม
ี
ิ
ี
่
มแบบแผนพฤตกรรมทแน่นอน (Fixed Action Pattern) หรือ FAP มีความพร้อมที่จะแสดง
พฤตกรรมตั้งแต่แรกเกิด แม้ไม่เคยเห็นมาก่อน แต่สามารถแสดงพฤติกรรมได้ตั้งแต่แรก เป็นผลจาก
ิ
ั
การปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในระดับวิวัฒนาการ เพื่อให้สัตว์แต่ละชนิดด ารงเผ่าพนธุ์อยู่
ั
ได้ สญชาตญาณจะมีแบบแผนที่ตายตัวในสัตว์แต่ละชนิด ส่งผลให้สัตว์ชนิดเดียวกันตอบสนองต่อสิ่ง
เร้าหรือแสดงพฤติกรรมได้เหมือนกัน โดยไมตองผานการเรียนร้หรือประสบการณ์ แบ่งย่อยไดเป็น 4
ู
่
้
่
้
แบบ คือ
1.1 ไคนีซิส (Kinesis) เป็นพฤติกรรมที่มีการเคลื่อนที่เข้าหาหรือหนีออกจากสิ่งเร้า
แบบไม่มีทิศทางที่แน่นอน (ทิศทางการเคลื่อนที่ไม่สัมพนธ์กับทิศทางของสิ่งเร้า) พบในกลุ่มสิ่งมีชีวิต
ั
เซลล์เดียวและกลุ่มสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังชั้นต่ า เช่น การเคลื่อนที่หนีฟองก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
ของพารามีเซียม การเคลื่อนที่ออกจากบริเวณที่มีอุณหภูมิสูงของพารามีเซียม
1.2 แทกซิส (Taxis) เป็นพฤติกรรมที่มีการเคลื่อนที่เข้าหาหรือหนีออกจากสิ่งเร้า
ั
แบบมีทิศทางที่แน่นอน พบในกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีหน่วยรับความรู้สึกพฒนาดี สามารถรับรู้และ
เปรียบเทียบสิ่งเร้าได้ เช่น การเคลื่อนที่เข้าหาแสงของพลานาเรีย การบินของแมลงเม่าเข้าหาแสงไฟ
1.3 รีเฟล็กซ์ (Reflex) เป็นพฤติกรรมของสิ่งมีชีวิตที่มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่เข้า
มากระตุ้นในรูปแบบที่ง่ายที่สุด เป็นการตอบสนองแบบตรงไปตรงมาเหมือนเดิมทุกครั้ง
้
(stereotyped response) เกิดการตอบสนองอย่างรวดเร็วในทันทีทันใด ส่งผลให้สิ่งมีชีวิตรอดพน
ั
จากสิ่งเร้าที่เป็นอนตราย เช่น การกระพริบตาอย่างรวดเร็วเมื่อมีผงเข้าตา การยกเท้าขึ้นทันทีเมื่อ
เหยียบก้นบุหรี่
1.4 รีเฟล็กซ์ต่อเนื่อง (chain of reflex) เป็นพฤติกรรมที่มีความซับซ้อนขึ้น
ั
์
ประกอบด้วยพฤติกรรมแบบรีเฟล็กซหลายๆ พฤติกรรมที่เกิดขึ้นต่อเนื่องกน มีแบบแผนที่แน่นอนเป็น
ปฏิบัติการที่ 10 พฤติกรรมสัตว์ (Animal Behavior)