Page 84 - ebook.msu.ac.th
P. 84
อัตลักษณ์ของเรือนผู้ไทแดง บ้านสบฮาว วิเคราะห์ข้อมูลจากการสำรวจและลงพื้นที่ สามารถสรุปได้
ดังนี้
๑. หลังคาเป็นทรงจั่วแคบ มุงหลังคาด้วยหญ้าคา เปิดปีกหลังคาทั้งสองด้านให้ลาดลงมาปกคลุม
ตัวเรือนทั้งหลัง จนเกือบถึงพื้นเรือน การทำหลังคาแบบนี้จะทำให้ป้องกันความหนาวเย็นได้ดีช่วยให้ภายในเรือน
เกิดความอบอุ่นเนื่องจากการตั้งถิ่นฐานของกลุ่มผู้ไทแดงนี้มักจะอยู่ตามหุบเขาหรือที่ราบเชิงเขาริมน้ำซึ่งเป็น
พื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็นเกือบตลอดทั้งปี
๒. ตัวเรือนเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เป็นเรือนยาว เนื่องจากลักษณะครอบครัวผู้ไทแดงนั้นนิยมอยู่กัน
เป็นครอบครัวใหญ่ ประกอบกับธรรมเนียมการแต่งงานที่ลูกสะใภ้ต้องไปอยู่เรือนสามี ทำให้เรือนหลังหนึ่ง
อาจจะมีสมาชิกอยู่ร่วมกันเป็นจำนวนมาก และมีคู่สามีภรรยาหรือครอบครอบเล็กๆ อยู่ร่วมกันหลายครอบครัว
ในเรือนหลังเดียวกัน ทำให้การสร้างเรือนจะต้องให้มีจำนวนห้องเพียงพอกับสมาชิกที่อาศัยอยู่ และการอยู่ร่วมกัน
ในลักษณะนี้ทำให้สมาชิกในตระกูลมีความสนิทสนมรักใคร่กันดี นอกจากนั้นยังส่งผลต่อพลังอำนาจทางสังคม
และเศรษฐกิจของครอบครัวอีกด้วย
๓. ลักษณะเรือนยกพื้นใต้ถุนสูง เนื่องจากพื้นที่บริเวณใต้ถุนบ้านนั้นใช้สำหรับการเลี้ยงสัตว์ เช่น หมู
วัว หรือควาย นอกจากนั้นยังใช้เป็นที่ตั้งกี่ทอผ้า และตั้งครกมองสำหรับตำข้าวอีกด้วย เหตุผลอีกอย่างหนึ่ง
สำหรับการทำเรือนใต้ถุนสูง ก็เพื่อเป็นการป้องกันสัตว์ร้ายที่จะเข้ามาทำอันตรายในยามค่ำคืนพื้นเรือนปูด้วย
ไม้ไผ่สับฟาก หรือกระดานไม้ ฝาเรือนทำด้วยไม้ขัดแตะ ไม้ไผ่สับฟาก หรือแผ่นไม้กระดาน เสาไม้เนื้อแข็งกลม
วางบนก้อนหินเพื่อป้องกันปลวก
๔. เรือนผู้ไทแดงทุกหลังจะมีหอผีเรือน โดยจะตั้งภายในตัวเรือน มีอยู่สองลักษณะคือ ตั้งไว้ในห้อง
ผีเรือนโดยเฉพาะ ซึ่งเป็นบริเวณห้องแรกที่ติดกับห้องนอนของเจ้าเรือน และอีกลักษณะหนึ่งคือตั้งหิ้งผีไว้ใน
ห้องนอนของผู้เป็นเจ้าเรือน แต่เดิมนั้นหิ้งผีจะตั้งไว้กับพื้นเรือนบริเวณโคนเสามุมทิศตะวันตกสุดซึ่งเชื่อว่า
เป็นเสาที่เชื่อมต่อระหว่างเรือนของลูกหลานในโลกมนุษย์กับผีบรรพชน ต่อมามีการย้ายหอผีขึ้นไปไว้บนหัวเสา
ใกล้ๆ กับเสาดังกล่าวนี้จะเจาะผนังเป็นช่องเล็กๆ เอาไว้สำหรับส่งอาหารให้ผีบรรพชนในพิธีเสนผีเรือนประจำปี
เมื่อจะกระทำการสิ่งใดที่สำคัญในเรือนจะต้องมีการบอกกล่าวผีเรือนให้รับรู้ทุกครั้ง ผีเรือนนี้เป็นขวัญของบรรพชน
ที่เสียชีวิตแล้วและถูกเชิญให้มาอยู่ในเรือนร่วมกับลูกหลานเพื่อทำหน้าที่ปกป้องคุ้มครอง ดูแลสมาชิกทุกคน
ในเรือนให้อยู่เย็นเป็นสุข ไม่ให้กระทำสิ่งที่ผิดจารีตประเพณีที่ยึดถือปฏิบัติในสังคม หากมีผู้ใดกระทำผิดหรือ
ละเมิดจารีตประเพณี จะทำให้ผีเรือนไม่พอใจ และจะดลบันดาลให้เกิดสิ่งที่ไม่ดี หรือเป็นอันตรายต่อตัวผู้กระทำ
เอง หรือต่อครอบครัวซึ่งเรียกว่าผิดผี โดยมีวิธีแก้ไขคือการ “เสน” เพื่อเซ่นไหว้ขอขมา ดังนั้นจึงได้มีการกำหนด
สิ่งที่เป็นข้อห้ามสำหรับสมาชิกในเรือนเรียกว่า “คะลำ” เพื่อป้องกันการกระทำผิดจารีตประเพณีดังกล่าว
๕. บันไดเรือนผู้ไทแดง มีสองด้าน คือบันไดด้านหน้าขึ้นทางด้านเซีย เป็นบันไดสำหรับสมาชิกที่เป็น
เพศชายใช้ในการขึ้นลงเรือน ส่วนบันด้านหลังที่ขึ้นทางชานเรือน เป็นบันไดสำหรับสมาชิกเพศหญิงใช้ในการ
ขึ้นลงเรือน การแยกบันไดเรือนและกำหนดเพศในการใช้บันไดในการขึ้นลงเรือนนี้เนื่องจากเหตุผลดังนี้
82
