Page 38 - ebook.msu.ac.th

๒๙

ภาพของบ้านดวนใหญ่
การน าเสนอภาพบ้านดวนใหญ่นี้เป็นเหตุการณ์ภายหลังที่หลวงราชโภชนัยอพยพออกมาจากผ้าขาว
พันนา โดยได้อพยพลงมาจนถึงฝั่งแม่น้ ามูน ดังมีปรากฏในตัวบทว่า “ฝั่งมูนก้ าทิศใต้” ซึ่งปัจจุบันอยู่ในพื้นที่

จังหวัดศรีสะเกษ ผู้ประพันธ์ได้บรรยายลักษณะภูมิศาสตร์บ้านดวนใหญ่ว่า เป็นเนินอยู่กลางทุ่ง ผู้ประพันธ์
เลือกใช้ค าว่า งาม มาบรรยาย ลักษณะภูมิประเทศของบ้านดวนใหญ่ และยังบรรยายต่ออีกว่ามีลักษณะเป็น

ฮ่อม , โอ (หมายถึงขันน้ า) ซึ่งมีลักษณะภูมิประเทศที่ราบลุ่มคล้ายขันน้ า
หลวงราชเป็นหัวหน้า พากองครัวข้ามฟาก

ฝั่งมูนก้ าทิศใต้ ตามเจ้าเพิ่นสั่งการ

ก็จีง ไปพบพ้อ โพนงามกลางท่ง

ก็หากเป็นฤกษ์บ้าน ดีแท้ถืกต้ารา

อันที่ในดงโนน มีป่าดอนฮ่อมโอ

จีงได้พากันตั้ง เทิงโนนเป็นบ้านอยู่

มีนามตั้งให้ บ้านใหม่ล้าดวน
คันมาเถิงภายเฮา ชื่อก็ยังเดี๋ยวนี้แท้

หากผิดแท้ ค้าปลาย บ้านดวนใหญ่

ตั้งแต่คราวอยู่พุ้น ปางนั้นสืบต่อมา เจ้าเอย

(ผูกที่ ๖ ลานที่ ๒ หน้าที่ ๑)

ภาพของเมืองร้อยเอ็ด

การน าเสนอภาพเมืองร้อยเอ็ดในเอกสารฉบับนี้ แสดงให้เห็นถึงความรอบรู้เรื่องลักษณะภูมิประเทศ
ของผู้ประพันธ์พอสมควร ดังจะเห็นได้จากการบอกลักษณะของภูมิศาสตร์และเส้นทาง เห็นได้จากชื่อล าห้วย

ว่า ล าชี และยังกล่าวอีกว่าร้อยเอ็ดเคยเป็นเมืองมาแล้วในอดีต จากการใช้ค าว่า บูฮานของเก่า
ให้ฮีบพากันเต้า คุมครัวเดินด่วน

อย่าได้พักอยู่ช้า วันนี้ให้ออกเดิน

ลัดหลังข้าม พงไพรป่าไม้ใหญ่

ตัดใส่ปลายล าชี ล่วงลงทิศใต้

มันหากมีสถานบ้าน บูฮานของเก่า
ยังเหล่าเป็นที่ว่าง เวิงกว้างท่งเพียง

ก็เพียงฮามเฮือนฮ้าง คาเมแปนเป่า

คือฮ้อยเอ็ดอยู่สร้าง เมืองตั้งต่อมา นี่แล้ว

(ผูกที่ ๕ ลานที่ ๓ หน้าที่ ๒)

พระวอ-พระตาในเอกสารใบลาน