Page 30 - ปฎิบัติการชีววิทยา 1
P. 30
ี
ิ
ี
์
ปฏบัติการชววิทยา 1 [Biology Laboratory I] ภาควิชาชววิทยา คณะวิทยาศาสตร มมส.
18 ดร.อนุวัฒน์ วันทอง
16 | ปฏ บั ต การชี วว ทยา 1
ิ
ิ
ิ
่
้
่
่
ี
ื
การเคลือนทของสารผ่านเยอหุมเซลล์
ื
่
การเคลือนทของสารผ่านเยอหมเซลล์สามารถแบงออกไดเปน 3 ลักษณะใหญๆ โดยพจารณาทศ
่
ี
่
้
็
้
่
ิ
ิ
่
ุ
ื
่
ี
ื
ุ
้
่
่
่
ั
้
้
้
ี
่
ั
ทางการเคลอนทีของสาร เมือเปรยบเทยบกบความเขมขน ความดนของสารทัง 2 ฝังของเยอหมเซลล์
ื
่
่
ี
้
้
ุ
้
ื
ื
ี
่
ขนาดของโมเลกล และการใชหรอไม่ใชพลังงาน ไดแก่ การเคลอนทแบบพาสซีฟ และการเคลอนทแบบกัม
่
่
มันต และการขนสงสารขนาดใหญ ่
์
้
ภาพที 2.2 การขนส่งสารขนาดเล็กผ่านเยอหม
ุ
ื
่
่
่
ี
เซลล์ (a) การเคลือนทของสารแบบพาสซีฟ
่
่
็
แบ่งเปนการแพรธรรมดา และการแพรแบบฟาซลิ
่
ิ
่
เทต แบบผาน channel protein และแบบผ่าน
carrier protein (b) การเคลอนทของสารแบบกัม
่
ี
ื
่
มนต ผ่าน carrier protein เป็นการเคลือนทของ
ี
่
ั
์
่
้
สารตานความเขมขนและตองใช้พลังงาน (ในรูป
้
้
้
่
ี
่
ี
่
้
่
ี
อนภาคสเหลียมดานบนมน้อยกว่าดานลางแตมการ
้
ุ
่
ขนส่งสีเหลียมลงมาดานล่าง) (ทมา : Reece et al.,
่
ี
่
่
2011) (a) (b)
ี
่
้
ี
่
ี
่
่
็
่
้
2.1 การเคลือนทแบบพาสซฟ (passive transport) เปนการเคลือนทแบบทีไม่ตองใชพลังงาน
ั
้
จากการสลายตวของ ATP ซึงเกดจากผลตางของความเขมข้นหรอแรงดนของสารระหว่างเยอหมเซลล์ ถา
ื
่
่
ื
ิ
้
ั
้
ุ
่
ี
ึ
่
้
้
ั
ั
เปนสารทีมีประจไฟฟา การเคลือนทนอกจากจะขนกบความเขมขนแล้วยงขนกบความตางศกย์ไฟฟ้า
่
่
่
้
ั
้
้
็
ั
ุ
ึ
่
้
่
ื
ื
ิ
่
่
็
่
ี
ั
ี
ุ
ระหวางเยอหมเซลล์ดวย การเคลอนทีแบบพาสซฟยงแบงออกเปนหลายวธคอ
ื
้
็
2.1.1 การแพร (diffusion) เปนการเคลือนทของโมเลกลของสาร (ตวถกละลาย) จากบรเวณ
่
ี
่
่
ู
ิ
ั
ุ
่
ทีมีความเข้มขนสูงไปยังบรเวณทมีความเขมขนตา โดยไม่ตองใชพลังงานจากภายนอกแตอาศยพลังงาน
้
ิ
่
้
้
ี
่
่
้
ํ
้
ั
็
ี
้
้
ุ
้
่
ิ
ิ
๊
์
่
จลนของโมเลกลของสารทเกดการแพร เกดขึนไดทังในสถานะกาซ ของเหลว และของแขง โดยการแพร่จะ
ี
ุ
ึ
ั
่
ิ
เกดขนจนกระทงความเข้มขนของสารทง 2 บริเวณมีคาเท่ากน การแพรจะเขาสูสมดล โดยทสมดลการ
้
่
่
่
ั
่
ั
้
้
้
ุ
ั
่
ุ
่
แพรของสารไปและกลับจะเกดในอตราเร็วเท่ากน สมดลทีมีการเคลอนไหวตลอดเวลาแบบนี เรยกวา
ั
่
่
ิ
้
ี
ื
ุ
ิ
็
สมดลไดนามก (dynamic equilibrium) การแพร่แบงออกเปน 2 แบบ คอ
ื
่
ก. การแพร่แบบธรรมดา (simple diffusion) เปนการเคลอนทีของโมเลกุลของสารท ี ่
็
่
ื
่
ื
๊
้
้
เกดขนไดเอง ทังสถานะ กาซ ของเหลว และของแข็ง โดยผานหรอไม่ผ่านเยอกนกได (ภาพที 2.2a) การ
ิ
้
่
ึ
็
่
ื
่
้
้
ั
ั
็
่
่
ิ
็
่
ึ
แพรของของแขงเกดขนจากการอนุภาคของแขงแขวนลอยอยในตวกลางทีเปนของเหลว เชน การหยด
้
็
ู
่
ี
่
่
หมึกอนเดยนลงในนา จะเกดการเคลือนทีของอนุภาคหมกเนองจากมการถายทอดพลงงานจลนจากการ
่
ิ
ั
ํ
ื
์
ี
ิ
่
้
ึ
ี
้
่
ํ
้
่
่
ั
ุ
ั
ชนกนของอนภาคตางรวมทงนา จากทุกทิศทางทําให้อนุภาคหมึกมีการเคลือนททีมีทิศทางไม่แน่นอน
่
่
ลักษณะการเคลอนทแบบนเรยกวา การเคลือนทแบบบราวเนียน (Brownian movement)
่
ี
้
่
ี
่
ื
่
ี
ี
ี
ปัจจยทมผลตอการแพรแบบธรรมดา
ั
ี
่
่
่
ุ
ุ
้
1) อณหภมิ ทีอณหภมิสูง พลังงานจลนของโมเลกลจะสูงทําใหการแพร่เกดไดเรว
์
็
่
้
ุ
ู
ู
ิ
2) ความแตกตางของความเข้มขน ถาทงสองบริเวณมความเขมขนของสารตางกนมาก
ี
้
ั
่
้
ั
้
้
่
้
ั
อตราการแพรของสารจะเกิดขึนไดเร็ว
่
้
้
ี
ิ
ิ
ิ
์
ิ
ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลัยมหาสารคาม
