Page 33 - ปฎิบัติการชีววิทยา 1
P. 33
้
ื�
ี�
ี�
บทปฏบัติการท 2 การเคลื�อนทของสารผ่านเยอหุมเซลล ์
ิ
Membrane Transport 21
ปฏ บั ต การชี วว ทยา 1 | 19
ิ
ิ
ิ
่
ื
่
ื
ิ
้
้
ี
้
ึ
่
ุ
พาทีเยอหมเซลล์ (carrier-mediated transport) การขนสงแบบนเกดขนเนองจากเซลล์จาเปนตองรักษา
่
้
ํ
็
ระดบความเข้มขนของสารบางชนิดให้คงทีอยในระดบตา เชน การทํางานของปัมปโซเดียม-โพแทสเซียม
ั
ํ
่
้
่
่
ั
์
๊
่
ู
+ +
่
(Na -K pump) โดยเซลล์จะปัมป์เอาโซเดยมออกตลอดเวลาโดยแลกกับการเคลือนทของโพแทสเซียม
ี
ี
๊
่
์
่
้
เขาสูเซลล์ (ภายในเซลลจะมีความเข้มขนของโซเดยมนอยกวาภายนอกเซลล์)
้
่
ี
้
่
่
ี
่
2.3 การขนสงสารขนาดใหญ เปนกลไกการขนส่งสารทมีขนาดใหญ่มาก เชน โปรตน และสารชว
็
ี
่
ี
่
้
ุ
ั
่
ี
้
่
่
้
ื
่
โมเลกลตางๆ จนไมสามารถแพรหรือเคลือนทีขามผ่านเยอหมเซลล์ได แม้วาจะมีโปรตนตวพา โดยกลไก
่
่
ุ
การขนส่งแบบนเกดจากกจกรรมของเยอหมเซลล์ โดยมการสร้างถงขนสง (transport vesicle) ซึงเปน
ื
่
ิ
ุ
้
ิ
็
ุ
ี
่
ี
้
่
ั
์
้
่
ี
ิ
ุ
้
้
ุ
้
่
่
้
์
ี
ื
ฟอสโฟลิปดไบเลเยอร์เชนเดยวกบเยอหมเซลล ทําใหถงนสามารถหลอมรวมเขากบเยอหมเซลลได แบง
้
ุ
ื
ั
่
่
้
ออกเปน 2 แบบ ไดแก เอนโดไซโทซิส (endocytosis) และเอกโซไซโทซิส (exocytosis)
็
็
2.3.1 เอนโดไซโทซิส (endocytosis) (ภาพท 2.5) เปนการเคลอนทของสารทีมีโมเลกลขนาด
่
ี
่
ุ
ื
่
ี
่
่
่
็
ื
้
ใหญ่เขาสูเซลล์ แบงออกเปน 3 แบบ คอ
ภาพท 2.5 เอนโดไซโทซิสแบบ
ี
่
่
่
ี
ตางๆ (ทมา : Reece et al., 2011)
ก. พิโนไซโทซิส (pinocytosis, cell drinking) เปนการเคลือนทของสารชวโมเลกุลที ่
ี
ี
็
่
่
ละลายอยูในสารละลายรอบเซลล เช่น โปรตีน และสารน้าต่างๆ เขาสูเซลล์ โดยจะเกิดการเว้าของเยือหุม
ํ
่
้
์
้
่
่
็
ุ
เซลล์เปนถง หลุดเขาไปในไซโทพลาซม
้
ึ
่
ี
่
่
ข. ฟาโกไซโทซิส (phagocytosis, cell eating) เปนการเคลือนทของสารทีมีสถานะเป็น
็
็
่
ของแขงเขาสูเซลล์ เชน เซลล์แบคทีเรย และเศษเซลล์ทีตายแล้ว เปนตน โดยเซลล์จะมีการยนอวยวะ
ั
่
ื
ี
่
็
้
้
่
พเศษ ไดแก เทาเทยม (psudopodium) ซึงเปนส่วนของเยือหุมเซลล์ทียนออกไปโอบเอาของแข็งนน
ี
็
่
่
่
้
้
่
่
ั
ิ
ื
้
้
้
็
ึ
กลายเปนถงหลุดเขาไปในไซโทพลาซม
ุ
ั
ค. การนาสารเข้าในเซลล์โดยอาศยตวรบ (receptor-mediated endocytosis) การ
ั
ํ
ั
็
ิ
ี
ขนส่งสารแบบนมีความจําเพาะตอชนดของสารสูง เชน LDL โดยเปนการขนส่งสารทีอาศยการทํางานของ
่
่
้
่
ั
ั
ั
ื
ั
่
ี
่
โปรตนตวรบ (receptor) บนผิวของเยือหุมเซลล์ดานนอก เมอลิแกนดหรอสารทีจะขนส่งจบกบตวรบ
ื
ั
้
์
่
ั
ั
้
ี
ิ
ิ
ิ
ิ
์
ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลัยมหาสารคาม
