Page 32 - ปฎิบัติการชีววิทยา 1
P. 32
์
ี
ี
ปฏบัติการชววิทยา 1 [Biology Laboratory I] ภาควิชาชววิทยา คณะวิทยาศาสตร มมส.
ิ
20 ดร.อนุวัฒน์ วันทอง
ิ
ิ
ิ
18 | ปฏ บั ต การชี วว ทยา 1
ึ
่
ั
ู
ออสโมล หมายถง ผลรวมของจํานวนโมลของตวถูกละลายทกชนดทีอยในสารละลาย
่
ุ
ิ
ี
่
่
โดยสารทไม่แตกตัวจานวนออสโมลจะเท่ากบจานวนโมล เชน กลูโคส 1 โมล มีคาเท่ากบ 1 ออสโมล แต ่
่
ั
ํ
ั
ํ
ื
ั
่
็
ี
ถาตวถูกละลายนนมการแตกตว เชน เกลอแกง (NaCl) 1 โมล ในสารละลายจะแตกตวเปนไอออนโซเดียม
ั
้
้
ั
ั
์
1 โมล และไอออนคลอไรด 1 โมล ดงสมการ จงมีคาเท่ากบ 2 ออสโมล
่
ั
ึ
ั
+ -
NaCl Na + Cl
ี
่
้
่
ความเขมข้นของสารละลายทอยล้อมรอบเซลล์
ู
ั
้
้
่
่
เซลล์มีการแลกเปลียนสารตางๆ กบสิงแวดล้อมเสมอ ดงนนความเขมข้นของสารละลาย
ั
ั
่
ภายในและภายนอกเซลลตองมความเหมาะสมเพอรกษาปรมาตรของเซลล์ใหเปนปกตได หรือกลาวอก
์
ิ
้
ั
่
้
ิ
ี
ื
ี
็
่
้
่
้
้
ั
นยนหนง สารละลายทีอยรอบเซลล์ตองมการรกษาแรงดนออสโมตกใหเหมาะสมกบเซลล์ หากสารละลาย
ั
่
์
ั
ิ
ึ
ั
่
ี
ู
่
ั
่
ิ
ิ
่
ี
์
ภายนอกเซลลมคาแรงดนออสโมตกเปลียนแปลงไปจะส่งผลตอการเปลียนแปลงปริมาตรและกจกรรมของ
่
ุ
่
่
่
้
็
ิ
โมเลกลตางๆ ของเซลล์ และอาจเปนสาเหตให้เซลล์ตายได ซึงเราสามารถแบงชนดของสารละลายตามการ
ุ
็
ั
เปรียบเทียบค่าแรงดนออสโมตก ออกเปน 3 ชนิด (ภาพท 2.4) ไดแก ่
ี
่
ิ
้
่
ิ
่
ั
ิ
1) สารละลายไอโซโทนก (isotonic solution) เปนสารละลายทีมีคาแรงดนออสโมตก
็
้
่
้
เท่ากบเซลล์ เนองจากสารละลายมีความเข้มขนเท่ากบความเข้มขนของสารละลายภายในเซลล์ ทําให ้
ื
ั
ั
ิ
ั
้
ํ
่
่
่
อตราการเกิดออสโมซิสของนาเขาและออกจากเซลล์เท่ากน ปรมาตรของเซลล์จึงไมเปลียนแปลง ซึงเซลล์
้
ั
้
่
ิ
สัตวจะมีรปร่างเปนปกต ในขณะทีเซลล์พชจะอยในภาวะเหียวเล็กนอย (flaccid)
ู
็
ู
์
่
ื
่
ี
่
2) สารละลายไฮโพโทนก (hypotonic solution) เปนสารละลายทมีคาแรงดนออสโม
่
ิ
็
ั
ํ
่
้
้
้
ตก นอยกวาเซลล์ เนองจากสารละลายมความเข้มขนนอยกวาความเข้มขนของสารละลายภายในเซลล์ นา
้
่
ิ
ื
่
ี
้
์
์
์
ึ
ึ
่
ื
้
์
่
่
จงออสโมซิสเข้าสูเซลล ซึงในเซลล์สัตวเซลลจะบวมขนจนแตกได้ (lysed) ในขณะทีเซลลพชจะเตง
่
ั
ิ
ู
ี
่
่
่
ู
้
่
ุ
ื
่
ื
่
ื
ํ
(turgid) โดยไมแตกเนองจากมผนงเซลล์คาจนอย ซึงปกตเซลล์พชจะชอบอยในสภาวะนี เนองจากม ี
้
ุ
่
ู
ํ
้
่
ประโยชน์สําหรับการดดซึมนาและแรธาตตางๆ
ี
ิ
่
็
ั
3) สารละลายไฮเพอร์โทนก (hypertonic solution) เปนสารละลายทมีคาแรงดน
่
ื
่
้
้
ิ
ออสโมตกมากกวาเซลล์ เนองจากสารละลายมีความเข้มขนมากกว่าความเข้มขนของสารละลายภายใน
่
ี
่
้
ึ
ื
่
่
ื
้
เซลล์ นาจงออสโมซิสออกจากเซลล์ ทําใหเซลล์เหยว (shriveled) ซึงในเซลล์พชจะเห็นปรากฏการณทีเยอ
์
ํ
่
ั
ุ
่
หมเซลล์หดแยกตวออกจากผนงเซลล์ เรียกวา พลาสโมไลซิส (plasmolysis)
ั
้
ี
่
ี
่
ื
์
่
์
ี
็
่
้
ภาพที 2.4 เซลลเมดเลือดแดงและเซลลพชในสารละลายทมความเข้มขนตางๆ (ทมา : Reece et al., 2011)
2.2 การเคลือนทีแบบกมมนต (active transport) (ภาพท 2.2b) เปนการขนสงสารผ่านเยอหม
่
้
ุ
่
ื
ี
ั
์
ั
่
็
่
่
เซลลแบบตานความเข้มขนโดยใชพลังงานจากการสลายโมเลกล ATP และอาศยการทํางานของโปรตนตัว
ุ
้
้
้
์
ั
ี
์
ิ
ิ
ี
ิ
ิ
ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลัยมหาสารคาม
