Page 13 - ebook.msu.ac.th
P. 13
ทั้งหลายก็สร้างแปงเฮือนอยู่ก่อนแล บุคคลผู้ใดอันลงจากเฮือนพ่อแม่หัวทีนั้นก็ควรแปงเฮือนเสา
ดั้งจำดินก่อนแล แปงวัดก็ดี โฮงก็ดี เฮือนก็ดี ครั้นผู้หญิงยังทรงคัพภนั้นมาอยู่เหยียบย่ำยังไม้เสา
ก็ดี ขื่อก็ดี แปก่อนไม้เครื่องภายบนทั้งมวลนั้น บ่ดี มักถูกภัยอุบาทว์ควรโสเสียแล เอาไม้เหล้มใหม่
มาใส่ดีแล”
(มูลขึด. หน้าที่ ๑๐๓)
๓. คำสอน : เรือนอีสาน เป็นเอกสารใบลานที่ได้จาก วัดสระทองบ้านทัน ตำบลนาสีนวน
อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม เป็นต้นฉบับที่นำมาปริวรรตเป็นหนังสือผูกใบลาน ๑ ผูก
ขนาดยาว มีไม้ประกับครบถ้วน ต้นฉบับเป็นลานดิบ จารด้วยตัวอักษรไทยน้อย มีประมาณ ๖๐
หน้าลาน เนื้อหาภายใน มี ๓ เรื่อง คือ ธรรมดาสอนโลก ปู่สอนหลาน และสอนหญิง ลักษณะการแต่ง
ใช้ภาษาร้อยกรอง ข้าพเจ้าจึงคัดเลือกบั้นที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเรือนมานำเสนอ ดังนี้
บั้นการขุดถมก่อสร้างเรือนต่างๆ คำสอนกล่าวห้ามในการสร้างเรือน โดยไม่ให้ถมบ่อน้ำ
เพื่อสร้างเรือน ไม่ปลูกบ้านคร่อมตอไม้ใหญ่ ไม่ปลูกบ้านคร่อมจอมปลวก ไม่ถมหนองบึงที่มีมา
แต่เก่าก่อน ไม่ดัดแปลงบ้านหลังใหญ่มาเป็นกระท่อม ไม่ให้ผู้หญิงมีครรภ์ เป็นเจ้าภาพงานบุญ
งานบวช งานกฐิน สร้างศาลา สร้างสะพาน กุฏิ พระธาตุ สร้างพระพุทธรูป การไถ่ซื้อฝูงม้า วัว ควาย
และสอนผู้ยังเยาว์มีบุญน้อยไม่ให้สร้างธงทอง เจดีย์ หีบพระธรรม ห้องส้วม จะอายุสั้นและจะตาย
เมื่อยังหนุ่ม คำสอนเหล่านี้ถือเป็นข้อห้ามไม่ควรกระทำ
บั้นทำการสร้างเรือน การคัดเลือกไม้มาสร้างเรือนนั้นไม่ควรตัดไม้ที่อยู่ในช่วงพรรษา ไม่เอา
ไม้ที่ตั้งบนจอมปลวก ไม้ที่ไม่ควรนำมาสร้างเรือนเหย้า ได้แก่ ไม้ล้มนอนคอน ไม้ที่จมในน้ำ ไม้ฟ้าผ่า
ไม้ตายยืน ไม้ล้มขอน ไม้เป็นโกน ไม้เป็นง่ามหางปลา ไม้ที่มีไม้เครือกอดเกี้ยว ไม้ใกล้เสื้อเมือง
ไม้ใกล้ไร่ ใกล้นา ไม้ที่สีกันเสียงดัง ส่วนไม้ที่ควรเลือกมาก่อสร้างนั้น ได้แก่ ต้นที่ตั้งบนพื้นที่ราบ
ใบไม่บดบังต้นอื่น ลำปลอดเกลี้ยงงาม เรือนยอดกางเหมือนร่ม ไม่มีกิ่งตาย บนต้นมีมดแดง ทั้งหมู่นก
อาศัยอยู่ ถ้านำมาทำเสาจะเป็นมงคลยิ่งใช้เป็นเสาแก้วเรือนเศรษฐี ส่วนเสาขวัญให้หาลำตั้งดิน
สูงพอดี มีดินนั้นคอยค้ำชู ไม่เบียดเสียดไม้ลำอื่น เป็นลำตั้งตรงสูง ไม่มีใบหรือกิ่งก้านตาย ยามลมสงัด
แล้วมีใบหนึ่งไหวติงอยู่
นอกจากนี้ยังได้คัดเลือกวรรณกรรม ปู่สอนหลานที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับบริบทของการเลือก
คู่ครอง เพราะระบบของครอบครัวเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการสร้างเรือนเพื่อการอยู่อาศัย ให้
สามารถใช้ชีวิตในสังคมโบราณได้ เนื้อหาที่นำมาเสนอ เช่น
11
