Page 70 - ebook.msu.ac.th
P. 70
หลักบือบ้านเป็นเสมือน “สัญลักษณ์” ของสิ่งต่างๆ ที่สังคมชาวบ้านคิดเห็นว่าเป็นหลักของชุมชน
ทั้งระดับครอบครัวและสังคมหมู่บ้านที่ยึดเหนี่ยวร่วมกันสี่จำพวกด้วยกันคือ “ผู้ใหญ่ ไม้สูงเจ้าบ้าน สะพาน
เมือง”
โดยชาวบ้านมักจะมองความเที่ยงตรงของหลักบ้านสัมพันธ์กับพฤติกรรมของหลักบ้านสี่จำพวกดังกล่าว
คือถ้าเกิดปัญหาความเดือดร้อนขึ้นในหม่บู ้านหรือเกิดความขัดแย้งขึ้นในกลุ่มผู้นำแล้วชาวบ้านมักจะเพ่งมอง
ไปที่หลักบือบ้านว่ายังตั้งมั่นเที่ยงตรงดีอยู่หรือไม่ หรือว่าหลักบือบ้านมันเงี่ยงหง่วย/เหงี่ยงหง่วย คือเอียงเอนไป
จากเดิม ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้นชาวบ้านก็มักจะคิดหมายกันว่าเป็นเพราะดินไม่ดี ไม่สมบูรณ์ ผู้เป็นหลักบ้านจึงไม่ดี
ขัดแย้งแย่งอำนาจกัน ก็จะพากันเชิญหมอสูตรทำพิธี “ถอดถอน” หลักบือบ้านก่อน เพื่อจะทำพิธี “ตอกหลัก
บือบ้าน” ใหม่ให้เที่ยงตรงดังเดิมเหมือนเป็นเคล็ดพิธีกรรมที่จะขจัดปัดเป่าความเดือดร้อนและความขัดแย้ง
ที่เกิดขึ้นให้หมดไปและเหมือนจะเป็นการเตือนสติผู้ที่เป็นหลักของบ้านไปในที เพื่อสร้างความหวังความมั่นใจ
ในการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขต่อไป
ก่อนถึงวันงาน ชาวบ้านจะช่วยกันสร้าง “ผาม” หรือปะรำพิธีลักษณะชั่วคราวไว้ในบริเวณลานกลาง
บ้านใกล้ๆ หลักบือบ้าน เพื่อใช้เป็นที่พักชั่วคราวระหว่างทำพิธีกรรม เช่นเดียวกันกับการสร้างผามในงานบุญ
เข้ากรรม เดือนอ้ายและบุญมหาชาติ เดือนสี่ที่สร้างอยู่ในวัด แต่ผามในงานบุญซำฮะ - เบิกบ้านจะต้องทำ
ยกระดับให้พระสงฆ์อยู่สูงกว่าไว้ด้วย
เมื่อทำพิธีสงฆ์สวดมุงคุน (สวดมงคล) ตอนเย็นสามวัน และทำพิธีสงฆ์ตอนเช้าวันที่สี่แล้ว ก็จะรื้อออก
เหมือนการสร้างผามทั่วไป
แต่ที่สังเกตเห็นผามทั่วไปในอีสานพบว่าในบริเวณหลักบือบ้านมักจะมีสิ่งก่อสร้างที่กึ่งถาวรและถาวร
ขนาดเล็กใหญ่แตกต่างกันอยู่ด้วยเสมอ เรียกกันทั่วไป “ศาลากลางบ้าน” ยกพื้นต่างระดับใช้ประกอบพิธีสงฆ์
68
