Page 32 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์

21

บทที่ 2 แหล่งและความต้องการซีลีเนียมของปศุสัตว์

บทน า
ซีลีเนียมเป็นแร่ธาตุปลีกย่อย (trace element) ที่แม้ว่าสัตว์ต้องการในปริมาณที่ไม่มาก แต่ถ้า

สัตว์อยู่ในสภาวะขาดซีลีเนียม จะท าให้เกิดอาการผิดปกติหลายอย่าง รวมทั้งในด้านความสมบูรณ์พนธุ์
ั
ของสัตว์ ดังนั้นการผลิตปศุสัตว์จึงควรต้องมีความรู้ และข้อมูลเกี่ยวกับสภาวะของซีลีเนียมในดินของ
ื
ื้
ื้
พนที่หรือของภูมิภาคที่ฟาร์มปศุสัตว์ตั้งอยู่ โดยเฉพาะการผลิตสัตว์เคี้ยวเอองที่ต้องมีแปลงพชอาหาร
ื่
ื้
สัตว์ เพอใช้เป็นแหล่งอาหารหยาบ ซึ่งจะมีผลโดยตรงต่อสภาวะซีลีเนียมของปศุสัตว์ในพนที่
นอกจากนั้นข้อมูลความเข้มข้นของซีลีเนียมในวัตถุดิบอาหารที่ใช้เป็นส่วนประกอบในอาหารข้น มี
ั
้
ความส าคัญต่อการผลิตปศุสัตว์ ทั้งสัตว์ไม่เคี้ยวเอืองและสตว์เคยวเอ้องเช่นกน เพราะสามารถใช้เปน
้
ั
็
ี
ื
ข้อมูลที่ประกอบการตัดสินใจในการเสริมซีลีเนียมในอาหารสัตว์ได้ในระดับที่เหมาะสม รวมทั้งเลือกใช้
แหล่งของซีลีเนียมที่จะใช้เสริมให้แก่ปศุสัตว์ได้อย่างถูกต้อง ดังนั้นวัตถุประสงค์ของบทนี้ คือ การ
รวบรวมและน าเสนอข้อมูลเกี่ยวกับซีลีเนียมในดิน สภาวะของซีลีเนียมในปศุสัตว์ของประเทศไทย ความ
ื
เข้มข้นของซีลีเนียมในพชอาหารและวัตถุดิบอาหารของปศุสัตว์ แหล่งของซีลีเนียมที่ใช้เสริมในอาหาร
และความต้องการซีลีเนียมของปศุสัตว์ เพอท าให้เกิดความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับซีลีเนียมมากยิ่งขึ้น
ื่
ซึ่งจะน าไปสู่การประยุกต์ใช้ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์ได้อย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ

ซีลีเนียมในดิน

สภาวะการขาดแรธาตุ มีผลกระทบต่อสุขภาพของคนทั่วโลกประมาณ 3,000 ล้านคน รวมทั้ง
่
สัตว์เลี้ยง ส าหรับซีลีเนียมมีรายงานว่า การได้รับซีลีเนียมไม่เพยงพอจากอาหาร เป็นสาเหตุท าให้คนกว่า
ี
1 ใน 7 หรอประมาณร้อยละ 15 ของประชากรโลก และสัตว์เลี้ยงมีปัญหาในด้านสุขภาพ (Stroud et
ื
ั
al., 2010) เนื่องจากปริมาณการได้รับซีลีเนียมจากอาหาร มีความสัมพนธ์กับความเข้มข้นของซีลีเนียม
ี
ี
ในดน และความสามารถในพชในการดดซึมและสะสมซีลเนยมในตนพช (Jones et al., 2017) ดังนั้น
้
ื
ิ
ู
ื
ื่
ข้อมูลความเข้มข้นและการแจกกระจายของซีลีเนียมในดิน จึงเป็นสิ่งที่ส าคัญเพอสามารถบ่งชี้สภาวะ
ซีลีเนียมในแต่ละพื้นที่ได้อย่างถูกต้อง
แหล่งของซีลีเนียมที่ส าคัญ คือ ในหินและดินที่พบทั่วไปบนเปลือกโลก ดินส่วนใหญ่มีความ
เข้มขนของซีลีเนียมระหว่าง 0.1–2 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม หรือมีคาเฉลี่ยเท่ากับ 0.4 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
่
้
แต่ดินในพนที่บางแห่งพบว่ามีความผันแปรของความเข้มข้นของซีลีเนียมตั้งแต่ 0–100 มิลลิกรัมต่อ
ื้
ู
กิโลกรัม (Oldfield, 2002) และอาจสงถง 5,000 มิลลกรมตอกโลกรม (Fordyce, 2013) ดินที่มีความ
ิ
ิ
่
ั
ึ
ั

เข้มข้นของซีลีเนียมต่ากว่า 0.125 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ถือว่าเป็นระดับต ่าที่ท าให้เกิดสภาวะขาด
ซีลีเนียมในมนุษย์ (ตารางที่ 2.1) ซึ่งดินที่มีความเข้มข้นของซีลีเนียมต ่าพบในหลายประเทศทั่วโลก เช่น
ุ
ั
Selenium in Livestock Production ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ 21