Page 63 - ebook.msu.ac.th
P. 63
“บ่ซื่อมล้าง เอาใส่เล้า” ๖
แต่อย่างไรก็ดี นี่ก็เป็นเพียงข้อสันนิษฐานเท่าที่พบแล้วในอดีตเท่านั้น ซึ่งอาจจะยังไม่สามารถจะยืนยัน
ได้ว่าเล้าข้าวในอีสานปัจจุบันจะต้องสืบทอดมาแต่ครั้งนั้นเสมอไป
ฉะนั้นจึงจำเป็นจะต้องมีการศึกษาหาหลักฐานด้านอื่นๆ มาสนับสนุน
สำหรับเล้าข้าวที่พบเห็นและมีปรากฏใช้กันอยู่ในอีสานปัจจุบันนี้นั้นส่วนใหญ่มีลักษณะรูปร่าง รูปทรง
ตลอดจนโครงสร้างหลักทางสถาปัตยกรรมคล้ายคลึงกัน
ที่พอจะเห็นว่าต่างกันบ้างก็ที่ ฝาเล้าและหลังคาเล้าเท่านั้น
ในที่นี้ จะพิจารณาวัสดุที่ใช้ทำฝาเล้า เป็นตัวกำหนดความต่างของอายุ ก่อน-หลัง เป็นหลักทั้งนี้เพราะ
ฝาเล้าข้าวจะเป็นส่วนประกอบที่มีความสำคัญต่อการรับน้ำหนัก หรือแรงผลักดันจากน้ำหนักภายในทั้งหมด
และก็สิ่งนี้แหละที่เป็นประโยชน์ใช้สอยโดยตรงของเล้าข้าวทั่วไป
จากการพิจารณาวัสดุที่ใช้ทำฝาเล้าข้าวเป็นหลัก เราอาจแบ่งอายุของเล้าข้าว เป็นพื้นฐานเบื้องต้น
ได้สองรุ่นคือ
๑. รุ่นแรก จะเป็นเล้าข้าวฝาขัดแตะ
๒. รุ่นหลัง จะเป็นเล้าข้าวฝาไม้จริง
ลักษณะและขนาดของเล้าข้าว
เมื่อเปรียบเทียบกันโดยทั่วไปแล้วลักษณะของเล้าข้าวอีสานจะมีขนาดค่อนข้างเล็กกว่าของท้องถิ่นอื่นๆ
รูปทรงเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า
บางแห่งอาจจะมีขนาดเล็ก-ใหญ่ต่างกันไปบ้าง ขึ้นอยู่กับกำลังความสามารถของเจ้าของและฐานะทาง
เศรษฐกิจ ซึ่งมักจะเกี่ยวพันกับจำนวนพื้นที่ทำนาและปริมาณผลผลิตที่ทำได้ในแต่ละปีด้วย
ขนาดที่นิยมสร้างและพบกันทั่วๆ ไป คือ ขนาดประมาณ ๒-๔ ห้องโดยส่วนใหญ่จะถือช่วงเสาเป็น
เกณฑ์กำหนดความกว้างยาวโดยประมาณ ดังนี้คือ
ความสูงจากพื้นดินถึงตงหรือพื้นเล้าประมาณ ๑-๒ เมตร
ความสูงจากพื้นเล้าถึงขื่อประมาณ ๒ เมตร
ความกว้างด้านหน้าประมาณ ๒.๕ เมตร
ความยาวของห้องเสา (ด้านข้าง) ประมาณ ๑.๕-๒ เมตร
(สุดแล้วแต่ว่าใครจะสร้างขนาดกี่ห้องเสา)
๖
เล่มเดิม, หน้า ๑๑
61
