Page 61 - ebook.msu.ac.th
P. 61
ความหมายของเล้าข้าว
ถ้าจะยึดถือพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ปีพุทธศักราช ๒๔๙๓ กันแล้วความหมายก็ย่อมจะ
คลาดเคลื่อนไปจากที่ชาวอีสานเรียกกันไม่น้อยเลยทีเดียวทั้งนี้เพราะพจนานุกรมฯฉบับดังกล่าวได้ให้ความหมาย
ไว้ว่า
เล้า น. คอกสำหรับให้สัตว์อยู่ เช่น เป็ด และหมู
แต่ในความหมายของชาวอีสานนั้นเล้า จะหมายถึงสิ่งก่อสร้างที่ใช้เป็นที่เก็บรักษาเมล็ดข้าวเปลือกด้วย
และในหลายๆ แห่งก็ยังเอาคอกสำหรับให้สัตว์อยู่มาไว้ใต้ถุน หรือข้างๆ เล้าที่เก็บข้าวอีกด้วย และก็เรียกว่าเล้า
เหมือนกัน
จากความหมายว่า เป็นที่เก็บข้าวนี้เองเล้าข้าวอีสานจึงทำหน้าที่เช่นเดียวกันกับ ยุ้ง หรือฉาง ของภาค
กลาง จะต่างกันอยู่บ้างก็ตรงที่ เล้าข้าวของอีสานทั่วๆ ไปอาจจะมีขนาดเล็กกว่ายุ้งหรือฉางบ้างเท่านั้นเพราะ
พจนานุกรมฉบับดังกล่าวได้ให้ความหมายไว้อีกว่า
ยุ้ง น. สิ่งปลูกสร้างสำหรับเก็บข้าวเปลือก
ฉาง น. โรงเก็บข้าวหรือเกลือขนาดใหญ่
ส่วนในความหมายทางประโยชน์ใช้สอยในท้องถิ่นอีสานนั้น จะเรียกกันว่า “เล้าข้าว” ซึ่งหมายถึง
สิ่งก่อสร้างที่ต้องยกพื้นให้สูงจากพื้นดินประมาณ ๑-๒ เมตร หรือบางแห่งอาจจะสูงกว่านี้เล็กน้อยก็มี
นิยมสร้างเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดประมาณ ๑-๒ ถึง ๔ ห้องเสา
แต่ถ้ายกพื้นเตี้ยๆ หรือปรับพื้นดินให้เรียบเป็นพื้นแทนพื้นไม้ แล้วใช้ไม้ไผ่สานกันเป็นรูป
วงกลม มีหลังคาคลุม จะเรียกกันว่า “ซอมข้าว” ๒
วัสดุที่ใช้สร้างก็มักจะใช้วัสดุเท่าที่มีอยู่ หรือเท่าที่พอจะหาได้ในท้องถิ่น
เมื่อพิจารณาจากลักษณะของที่เก็บข้าวเปลือกเป็นหลักแล้ว สามารถแบ่งออกได้เป็นสองลักษณะ คือ
๑. เล้าข้าว
๒. ซอมข้าว
แต่ในที่นี้จะขอกล่าวถึงเฉพาะ เล้าข้าว เท่านั้น
๒
ปัจจุบันยังมีใช้กันอยู่ในอีสาน มีลักษณะเป็นทรงกลม สานด้วยไม้ไผ่ บรรจุข้าวได้ไม่มากนัก
59
