Page 14 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์

3

ตารางที่ 1.1 สมบัติทางเคมีบางประการของซีลีเนียม

สมบัติ ค่าที่แสดง
มวลอะตอม 78.96

เลขอะตอม 34

10 2
การจัดเรียงอิเล็กตรอน 3d 4s 4p
4
รัศมีโควาเลนต์ 0.616 nm
รัศมีอะตอม 0.14 nm
เลขออกซิเดชัน -2, 0, +4, +6

จุดเดือด 685 ◦C

จุดหลอมเหลว
217 ◦C
ที่มา: ทวีศักดิ์ (2558), World Health Organization (1987)

เมแทบอลิซึมของซลีเนียมในสัตว์
ี
ิ
ร่างกายสามารถได้รับซีลีเนียมในอาหารทั้งในรูปแบบซีลีเนียมอนทรีย์ ในรูปของซีลีโนซีสเทอีน
ู
(selenocystein) และซีลีโนเมทไธโอนีน (selenomethionine) และในรปแบบซีลีเนียมอนินทรีย์ในรูป
ของซีลีเนตและซีลีไนต์ การดูดซึมซีลีเนียมอนทรีย์นั้นจะถูกดูดซึมเหมือนกับกรดอะมิโน ส่วนซีลีเนตจะ
ิ
ถกดูดซมโดยกระบวนการขนสงแบบใช้พลงงาน (active transport) ในขณะที่การดูดซึมของซีลีไนต์
่
ู
ั
ึ
่
่
ิ
ั
่
ั
สวนใหญอาศยกระบวนการแพร่ผาน (passive diffusion) ทั้งนี้อตราการดูดซึมซีลีเนียมอนทรีย์จะสูง
กว่าซีลีเนียมอนินทรีย์ (Ullah et al., 2020) การดูดซึมซีลีเนียมส่วนใหญ่เกิดที่ล าไส้เล็กส่วนต้น ไส้ติ่ง
ื้
และส าไส้ใหญ่ ทั้งนี้ไม่พบการดูดซึมซีลีเนียมในกระเพาะอาหาร (McDowell, 1992) สัตว์ไม่เคี้ยวเออง
จะมีการดูดซึมซีลีเนียมได้มากกว่าสัตว์เคี้ยวเออง เนื่องจากในสัตว์เคี้ยวเอองเมื่อได้รับซีลีเนียมจาก
ื้
ื้
อาหารในรูปแบบซีลีเนต จะเกิดการรีดิวซ์เปลี่ยนรูปไปเป็นซีลีไนต์โดยจุลินทรีย์ในกระเพาะผ้าขี้ริ้ว
ู
หลังจากนั้นซีลีไนต์ประมาณร้อยละ 30-40 จะถูกเปลี่ยนไปอยู่ในรูปแบบที่ไม่ละลายน้้า ซึ่งไม่สามารถถก
์
นาไปใช้ประโยชนได้ จึงถูกขับออกจากร่างกาย ซีลีไนต์อกประมาณร้อยละ 10-15 จะถกดูดซึมและ
้
ู
ี
ี
น้าไปใช้ในการสังเคราะห์ซีลีโนซีสเทอนเป็นส่วนใหญ่ ต่อจากนั้นจึงถูกใช้ไปในการสังเคราะห์โปรตีนหรือ
ิ
ี
์
เป็นองคประกอบในโปรตนของจุลนทรย์ (microbial protein) ส้าหรับซีลีไนต์ส่วนที่เหลือร้อยละ 40-
ี
60 จะผ่านออกจากกระเพาะผ้าขี้ริ้วและถูกดูดซึมที่ล้าไส้เล็ก ส่วนซีลีเนียมอนทรีย์ในรปแบบซีลีโนเมท
ิ
ู
ไธโอนีนส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 55 จะไม่ถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ในกระเพาะผ้าขี้ริ้ว แต่จะผ่าน
ออกไปถูกดูดซึมที่ล้าไส้เล็ก ซีลีโนเมทไธโอนีนส่วนที่เหลือจะถูกจุลินทรีย์น้าไปใช้ในการสังเคราะห์โปรตีน
ของจุลินทรีย์ต่อไป จากนั้นจะถูกย่อยที่กระเพาะแท้และดูดซึมที่ล้าไส้เล็กเป็นแหล่งโปรตีนจากจุลินทรีย์
และสะสมในเนื้อเยื่อสัตว์ เพอน้าไปใช้ประโยชน์ในร่างกายต่อไป (ภาพที่ 1.1) โดยทั่วไปซีลีเนียมอนทรีย์
ื่
ิ
ี
ื้
ี้
จะมการดูมซึมได้มากกว่าซีลีเนียมอนินทรีย์ ทั้งในสัตว์ไม่เคยวเอองและสัตว์เคี้ยวเออง อย่างไรก็ตามการ
ื้
Selenium in Livestock Production ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ 3
ุ
ั