Page 16 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์

5

หลังจากการดูดซึมซีลีโนเมทไธโอนีนสามารถถูกน าเข้าไปเป็นองค์ประกอบของโปรตีน เช่น

ี
ั
อลบูมิน หรือฮโมโกลบิน โดยการไปแทนที่เมทไธโอนีนได้อย่างไม่มีข้อจ ากัด นั่นคือเมื่อในอาหารที่สัตว์
กินมีซีลีเนียมในรูปแบบซีลีโนเมทไธโอนีนมากขึ้น จะส่งผลให้เนื้อเยื่อหรือโปรตีนในผลผลิตของสัตว์มี
ิ่
้
ความเข้มขนของซีลีเนียมในรูปแบบซีลีโนเมทไธไอนีนเพมขน ซีลีเนียมจะแพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่อหรือ
ึ้
ี
อวัยวะ ในรูปซีลีโนซีสเทอนซึ่งเป็นองค์ประกอบในซีลีโนโปรตีน หรือในรูปซีลีโนเมทไธโอนีนซึ่งจะพบ
ความเข้มข้นของซีลีเนียมในช่วง 0.1-0.8 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม และในขนหรือผมมีความเข้มข้นของ
ซีลีเนียมประมาณ 2.5 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ส่วนของเหลวในร่างกาย คือ เลือด ปัสสาวะ และน ้านม จะ
มีความเข้มข้นของซีลีเนียมประมาณ 139, 23 และ 41 ไมโครกรัมต่อลิตร ตามล าดับ (Hadrup and

Ravan-Haren, 2021)

ึ
ิ
ส าหรับกระบวนการเมแทบอลซมของซีลีเนียมนั้น ทั้งซีลีโนเมทไธไอนีนที่ได้รับจากอาหาร
ี
ู
โดยตรง และซีลีโนเมทไธโอนีนที่เป็นส่วนประกอบในโปรตนจะถกเปลี่ยนเป็นซีลีโนซีสเทอีนโดยวิถี
ทรานส์ซัลฟเรชั่น (transsulphuration pathway) ซึ่งเป็นวิถีในการสังเคราะห์ซีสเทอีน อย่างไรก็ตาม
ู
ซีลีโนซีสเทอีนทั้งที่มาจากการสลายซีลโนเมทไธโอนีน และมาจากอาหารโดยตรงจะไม่สามารถถก
ู
ี
น าไปใช้ในการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีนได้โดยตรง ซีลีโนซีสเทอีนจึงต้องถูกเปลี่ยนเป็นไฮโดรเจนซีลีไนด์
(hydrogen selenide, H Se) โดยเอนไซม์ซีลีโนซีสเทอีนเบต้าไลเอส (selenocysteine ß-lyase) ซึ่ง
2
ส่วนใหญ่เกิดที่ตับก่อนเสมอ เพราะว่าการน าซีลีโนซีสเทอนไปใช้ในการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีนเป็น
ี
ี
ั
ิ
ู
กระบวนการที่ซับซ้อน และต้องใช้รหัสทางพนธุกรรม ท าให้การมีซีลีโนซีสเทอนในรปอสระภายในเซลล์
ี
มากเกนไป จะมีผลยับยั้งกระบวนการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีน และซีลีโนซีสเทอนอาจไปรบกวนการ
ิ
Cys
ท างานของ tRNA ส้าหรับซีสเทอีน (tRNA )
์
ู
ขณะเดียวกันซีลีโนเมทไธโอนนอาจถกสลายโดยเอนไซมแกมมาไลเอส (ˠ-lyase) เป็นเมทิลซีลี
ี
นอล (methyl selenol, CH SeH) นอกจากนี้ซีลีเนียมเมทิลซีลีโนซีสเทอีน (Se-methyl-
3
selenocysteine) และแกมมา-กลูตามิลซีลีเนียมเมทิลซีลีโนซีสเทอีน (ˠ-glutamyl-Se-methyl-
selenocysteine) จากอาหารสามารถถูกเปลี่ยนเป็นเมทิลซีลีนอลเช่นกัน โดยการท างานของเอนไซม์
เบต้าไลเอส โดยเมทิลซีลีนอลจะถูกขับออกจากร่างกายทางลมหายใจในรูปไดเมทิลซีลีไนด์ (dimethyl

selenide) และทางปัสสาวะในรูปไตรเมทิลซีลีโนเนียมไอออน (trimethyl selenium ion) อย่างไรก็
ตามเมทิลซีลีนอลสามารถถูกเปลี่ยนเป็นไฮโดรเจนซีลีไนด์ เพอน าไปสู่การสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีนได้ด้วย
ื่
ส าหรับซีลีเนียมอนินทรีย์ทั้งในรูปซีลีไนต์และซีลีเนต หลังจากดูดซึมเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนเป็นซีลีโน
ไดกลูตะไธโอน (selenodiglutathione) และไฮโดรเจนซีลีไนด์ตามล าดับ

ไฮโดรเจนซีลีไนด์ที่ได้จากทั้งกระบวนเมแทบอลิซึมของซีลีเนียมอนทรีย์และซีลีเนียมอนินทรีย์
ิ
จะถูกน าไปใช้ในการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีน ซึ่งมีขั้นตอนที่ส าคัญ 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนแรกการ
สังเคราะห์ซีลีโนซีสเทอีน และขั้นตอนที่สองการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีน การสังเคราะห์ซีลีโนซีสเทอีนเริ่ม

2-
จากไฮโดรเจนซีลีไนด์ถูกเปลี่ยนเป็นซีลีโนฟอสเฟต (selenophosphate, HSePO ) โดยเอนไซม์ซีลีโน
3

Selenium in Livestock Production ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ 5
ุ
ั