Page 17 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์

6

ิ
ฟอสเฟตซนเทส 2 (selenophosphate synthease 2) จากนั้นซีลีโนฟอสเฟตและรวมตัวกับฟอสโฟ
ิ
ซีรีน (phosphoserine) โดยเอนไซม์ซีลีโนซีสเทอีนซนเทส (selenocysteine synthase) ได้เป็นซีลีโน
ซีสเทอีน ต่อจากนั้นเป็นการสังเคราะห์ซีลีโนโปรตีนที่เหมือนกับการสังเคราะห์โปรตีนโดยทั่วไป ซึ่ง

ื่
ประกอบด้วยกรดอะมิโน 20 ตัว ซึ่งจะต้องมีรหัส (codon) จ้านวน 64 รหัส เพอใช้ในการจัดเรียง
กรดอะมิโนในสายโพลีแปปไทด์ โดยมีรหัสหยุดการสังเคราะห์โปรตีน (terminal codon) จ้านวน 3

ี
รหัส คือ UAG, UAA และ UGA ทั้งนี้รหัส UGA ยังท้าหน้าที่เป็นรหัสของซีลีโนซีสเทอนด้วย การ
ี
สังเคราะห์ซีลีโนโปรตีนจะมีการน้าซีลีโนซีสเทอนเข้าสู่โครงสร้างของโปรตีนหรือสายโพลีแปปไทด์ ใน
็
ั
ระหว่างกระบวนการแปลรหส โดยอาร์เอนเอน้ารหัส (messenger ribonucleic acid, mRNA) จะ
้
Sec
แปลรหส UGA ท้าให้ tRNA ส้าหรับซีลีโนซีสเทอีน (tRNA ) น้าซีลีโนซีสเทอีนเขาสู่สายโพลีแปปไทด์
ั
์
ี
ี
ดังนั้นซีลีโนซีสเทอีนจึงนับเป็นกรดอะมิโนตัวที่ 21 เปนองคประกอบในซลโนโปรตน และเป็นรูปแบบ
ี
็
ของซีลีเนียมส่วนใหญ่ ที่พบในเอนไซม์และโปรตีนของสิ่งมีชีวิต (Mangiapane et al., 2014;
Hariharan and Dhamaraj, 2020)
กรณีที่มีไฮโดรเจนซีลีไนด์มากเกินความต้องการ ไฮโดรเจนซีลีไนด์จะถูกออกซิไดซ์ ท าให้เกิด
ิ
ซูเปอร์ออกไซด์ (superoxide) ซึ่งก่อให้เกิดความเป็นพษ (selenosis) ขึ้น ส่วนกรณีที่ร่างกายได้รับ
ซีลีเนียมมากเกินไป ซีลีเนียมส่วนมากจะถูกขับออกทางปัสสาวะในรูปซีลีโนซูการ์ (1ß-methylseleno-

N-acetyl-D-galactosamine) นอกจากนั้นยังมีการขับซีลีเนียมทางลมหายใจและทางปัสสาวะ ภายหลัง

การเกดกระบวนเติมหมู่เมทิล (methylation) ในเมทิลซีลีนอลไปอยู่รูปไดเมทิลซีลีไนด์ และไตรเมทิลซีลี
ิ
โนเนียมไอออน (ภาพที่ 1.2) ตามล าดับ (Rayman et al., 2008)

ปริมาณการขับถ่ายซีลีเนียมออกจากร่างกายขึ้นกับระดับซีลีเนียมที่กิน รูปแบบซีลีเนียม

องค์ประกอบของอาหาร และการมีสารอาหารที่ยับยั้งการใช้ประโยชน์ได้ของซีลีเนียม
(selenium antagonists) การขับซีลีเนียมทางลมหายใจเกิดขึ้นในกรณีเกิดความเป็นพษของซีลีเนียม
ิ
สัตว์ไม่เคี้ยวเอื้องขับถ่ายซีลีเนียมทางปัสสาวะเป็นหลัก การขับถ่ายซีลีเนียมทางปัสสาวะสัมพันธ์เชิงบวก

กับปริมาณซีลีเนียมในอาหาร ส่วนการขับถ่ายซีลีเนียมในสัตว์เคี้ยวเอองขึ้นกับรูปแบบการได้รับซีลีเนียม
ื้
เมื่อได้รับซีลีเนียมทางอาหารจะขับถ่ายซีลีเนียมทางมูล ขณะที่การฉีดซีลีเนียมท าให้มีการขับถ่าย

ซีลีเนียมส่วนใหญ่ทางปัสสาวะในรูปไตรเมทิลซีลีเนียมไอออนและซีลีโนซูก้า นอกจากนี้จุลินทรีย์ใน
้
่
กระเพาะผ้าขี้ริ้วจะเปลี่ยนซีลีเนียมไปอยู่ในรูปแบบที่ใช้ประโยชน์ไมได ดังนั้นซีลีเนียมที่ถูกขับออกทาง
่
มูลส่วนใหญ่เป็นซีลีเนียมในอาหารที่ไม่ถูกดูดซึม ร่วมกับซีลีเนียมที่ถูกขับมาจากน ้าดี ตับออน และล าไส้
(McDowell, 1992) ส่วนการขับซีลีเนียมทางลมหายใจ น ้าลาย และขน จะเป็นสัดส่วนที่ต ่ากว่าทางมูล
และทางปัสสาวะ อย่างไรก็ตามสัดส่วนการขับซีลีเนียมออกจากร่างกาย อยู่ขึ้นกับปัจจัยหลายอย่าง เช่น

ปริมาณและแหล่งของซีลีเนียมที่ได้รับเข้าสู่ร่างกาย หรือระยะเวลาการได้รับซีลีเนียม (Hadrup and
Ravan-Haren, 2021)

6 ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ Selenium in Livestock Production
ั
ุ