Page 39 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์

28

แหล่งซีลีเนียมเสริมในอาหารของปศุสัตว์

ซีลีเนียมที่ใช้เสริมในอาหารปศุสัตว์สามารถจ าแนกได้เป็น 2 แหล่ง (McDowell, 1992) คือ
1. ซีลีเนียมอนินทรีย์ (inorganic Selenium) ได้แก่ โซเดียมซีลีไนต์ (sodium selenite) และ

โซเดียมซีลีเนต (sodium selenate) ซึ่งมีซีลีเนียมเป็นส่วนประกอบร้อยละ 45.6 และ 40 ตามล าดับ
ิ
อย่างไรก็ตามซีลีเนียมอนินทรีย์มีข้อจ ากัดในการใช้ เพราะมีความเป็นพษสูง และมักเกิดปฏิกิริยากับแร่
ิ
้

ื
ธาตุชนดอนและวิตามนในอาหาร ทาใหการใช้ประโยชน์ได้ลดลง ซีลีเนียมอนินทรีย์ยังอาจละลายได้ใน
ิ
่
อาหารที่มีความชื้นสูง ท าให้เปลี่ยนไปอยู่ในรูปที่ระเหยได้คือกรดซีลีเนียส (selenious acid) ท าให้เกิด
ั
่
ี
ี
ความสูญเสียซีลีเนียมจากอาหาร (Suria et al., 2017) โดยทวไปจะเสริมซลเนยมอนินทรีย์ในรูปแบบ
ี
สารผสมล่วงหน้าที่ค านวนความต้องการของสัตว์
2. ซีลีเนียมอนทรีย์ (organic Selenium) ซึ่งมีหลายรูปแบบ เช่น ยีสต์ซีลีเนียมสูง (selenium-
ิ
ี
enriched yeast) ซีลีโนเมทไธโอนีน (selenomethionine) ไฮดรอกซ-ซีลีโนเมทไธโอนีน (hydroxy-
selenomethionine) ซีลีเนียมโฮโมแลนไธโอนีน (selenium-homolanthionine) ซีลีเนียมคีเลต
(selenium chelated) และนาโนซีลีเนียม (selenium nanoparticle) ทั้งนี้ยีสต์ซีลีเนียมสูงซึ่งม ี
ิ
ซีลีเนียมอนทรีย์ในรูปซีลีโนเมทไธโอนีนเป็นส่วนประกอบ มากกว่าร้อยละ 50 เป็นแหล่งซีลีเนียมที่นิยม
ใช้ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์มากที่สุดในปัจจุบัน

ในอาหารของปศุสัตว์มีขอก าหนดให้มีความเข้มข้นของซีลีเนียมไม่เกิน 0.5 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
้
และการเสริมซีลีเนียมในอาหารปศุสัตว์ได้มีการก าหนดไว้ที่ 0.2-0.3 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม (EFSA, 2014)

โดยมการใช้โซเดียมซลไนต์และโซเดียมซีลีเนตเป็นแหล่งซีลีเนียมเสริมในอาหารสัตว์มาตั้งแต่ปี พ.ศ.
ี
ี
ี
2517 ซึ่งนับเป็นแหล่งเสริมซีลีเนียมที่ช่วยลดปัญหาการขาดซีลีเนียมในสัตว์เลี้ยง อย่างไรก็ตามใน
ช่วงเวลาประมาณสามสิบปีที่ผ่านมามีการศึกษาพบว่า รูปแบบของซีลีเนียมมีผลต่อการใช้ประโยชน์ได้

ั
็
ของซีลีเนียมในสัตว์ การวิเคราะห์รูปแบบของซีลีเนียมในวัตถุดิบที่ใช้ในอาหารสตว์ พบว่า ในเมลด
ธัญพช กากถั่วเหลือง และเมล็ดพืชน ้ามันประกอบด้วยซีลีเนียมในรูปแบบซีลีโนเมทไธโอนีนมากกว่าร้อย
ื
ละ 50 นอกจากนี้ยังพบซีลีเนียมในรูปแบบกรดอะมิโนที่มีซีลีเนียม (seleno-amino acid) เป็น

ส่วนประกอบ อื่นด้วย เช่น ซีลีโนซีสเทอีน ที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นกรดอะมิโนตัวที่ 21 มาตั้งแต่ปี พ.ศ.
2529 เป็นต้น ผลการศึกษาดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าระบบทางเดินอาหารของสัตว์ได้มีการปรับตัว และ

วิวัฒนาการส าหรับการใช้ประโยชน์ของซีลีเนียมในรูปแบบอนทรีย์มาเป็นเวลานานแล้ว ดังนั้นซีลีเนียม
ิ
ิ
ิ
อนทรีย์จึงมีการใช้ประโยชน์ได้ดีกว่าซีลีเนียมอนินทรีย์ (Suria, 2006) ท าให้ซีลีเนียมอนทรีย์ในรูปยีสต์
ซีลีเนียมสูงและซีลีโนเมทไธโอนีน ถูกใช้เป็นแหล่งซีลีเนียมเสริมในอาหารของปศุสัตว์ ข้อมูลการศึกษาใน

ั
สัตว์ปีกพบว่า ซีลีเนียมอนทรีย์มีการขนถ่ายไปยังไข่ ท าให้การฟกออกของลูกไก่ดีขึ้น เพราะซีลีเนียมท า
ิ
ให้ตัวออนของสัตว์ปีกมีความสามารถในการต้านอนุมูลอสระได้เพมขึ้น ในไก่ไข่มีรายงานว่าการเสริม
ิ่
่
ิ
ซีลีเนียมอนทรีย์ ส่งผลให้ความเข้มข้นของซีลีเนียมในไข่เพมขึ้น ซึ่งท าให้ค่าฮอกยูนิตของไข่เพมขึ้น
ิ่
ิ
ิ่

ิ

ิ
ในขณะที่ซีลีเนียมอนินทรีย์ยงสามารถทาปฏิกรยากบสารอาหารอนในอาหาร เช่น วิตามนซี ทาให ้
ั
ื
่
ิ
ั
28 ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ Selenium in Livestock Production
ั
ุ