Page 41 - ebook.msu.ac.th
P. 41
ลักษณะและวิธีการสร้างเหย้าแบบดั้งต่อดินนี้ ถ้าดูเพียงผิวเผินภายนอกแล้ว ก็จะเห็นว่าเหมือนกันกับ
เรือนเครื่องผูกหรือกระท่อม / กระต๊อบทั่วไปในภาคกลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องประกอบเรือนที่พบเห็นได้
จากภายนอกจะมีลักษณะคล้ายคลึงกันมาก แต่ทั้งนี้ก็พบว่ามีรายละเอียดบางอย่างแตกต่างกันไปบ้าง ซึ่งขึ้นอยู่
กับวัสดุที่มีในท้องถิ่นเป็นสำคัญ ส่วนวิธีการสร้างนั้นจะใช้วิธีการผูกมัดโครงสร้างทั้งหมดเช่นเดียวกันกับเรือน
เครื่องผูก เพียงแต่ว่าเหย้าแบบดั้งต่อดินส่วนใหญ่ มักจะมีการบากไม้ในส่วนที่เป็นโครงสร้างรับน้ำหนักบ้าง
เท่านั้น
แม้ว่าเหย้าแบบดั้งต่อดินจะมีลักษณะรวมๆ คล้ายกับเรือนเครื่องผูกทั่วไปดังกล่าวแล้วก็ตาม แต่ก็พอ
มองเห็นความคิดของชาวอีสาน ที่เรียกชื่อเฉพาะของท้องถิ่นได้อย่างข้อนข้างชัดเจนจากการใช้วัสดุในการ
ก่อสร้าง คือ เรือนเครื่องผูกทั่วไปจะใช้วัสดุจะใช้วัสดุไม้ไผ่เป็นหลักในการก่อสร้าง แต่เหย้าแบบดั้งต่อดินจะใช้
ไม้จริงกะเทาะเปลือก เป็นโครงสร้างหลักทั้งหลัง
ลักษณะและประโยชน์ใช้สอยของเหย้าแบบดั้งต่อดิน ดังกล่าวแล้วว่า เหย้าแบบดั้งต่อดินจะมี
ลักษณะรวมๆ คล้ายกับเรือนเครื่องผูก หลายแห่งนิยมต่อเกยและชานยื่นออกไปด้านหน้า ลักษณะส่วนใหญ่จึง
มีเพียงตัวเหย้าที่กั้นฝาโดยรอบทั้ง ๔ ด้าน เจาะช่องประตู เข้า - ออก โดยมีบานประตู เปิด - ปิด บานเดียวหรือ
ไม่มีก็ได้ แล้ววางบันไดพาดที่ช่องประตูขึ้นสู่ตัวเรือนเลย แต่เท่าที่พบมักจะไม่มีบานประตูเป็นส่วนใหญ่ เพราะ
บานประตูจะติดหัวบันได
เหย้าแบบดั้งต่อดินทั่วไปมักจะยกพื้นไม่สูงนัก คือสูงจะพื้นดินประมาณ ๑ เมตร พอจะขึ้นลงได้ด้วย
บันไดเพียง ๓ ขั้น ความสูงจากพื้นเหย้าถึงอกไก่มักไม่เกิน ๒ เมตร จึงทำให้ไม่นิยมต่อชานกันนัก เพราะชายคา
จะต่ำมาก แต่ทั้งนี้ก็มีพบอยู่บ้างที่มีการต่อชาน ซึ่งมักจะเป็นแบบชานเปิดโล่งเหมือนชานแดดของเรือนใหญ่ที่
ไม่มี เกย คลุม หรือไม่ก็จะใช้วิธีการต่อเกยคลุมยื่นออกไปทางชายคาด้านหน้าเหย้า โดยไม่ยกพื้นชาน ที่ชาวอีสาน
ทั่วไปเรียกกันว่า เทิบ ซึ่งนิยมใช้ต่อทางด้านข้างของเล้าข้าวและเถียงนากันมากกว่า
ลักษณะภายในตัวเหย้า ส่วนใหญ่มักจะปล่อยเป็นห้องโถงตลอด โดยไม่กั้นฝาห้องภายใน เพราะเหย้า
แบบดั้งต่อดินส่วนใหญ่จะมีขนาดเล็ก ๑ ห้องเท่านั้น เพื่อใช้เป็นห้องนอนโดยเฉพาะ ให้รู้สึกว่าเป็นสัดส่วนบ้าง
แต่ถ้าไม่กั้นห้อง ก็จะใช้นอนกันได้ทั้งพ่อ - แม่และลูกๆ ที่ยังเล็ก ส่วนพื้นที่อื่นๆ ที่เหลือทางด้านหน้าก็จะวาง
สิ่งของสัมภาระต่างๆ ที่มี ซึ่งอาจจะมีพื้นที่ส่วนหนึ่งใช้ทำครัวด้วยก็ได้ แต่ส่วนใหญ่มักจะทำครัวกันบนพื้นดิน
ทางด้านหน้าหรือที่ใกล้ๆ บันไดทางขึ้นมากกว่า
โครงสร้างของเหย้าแบบดั้งต่อดิน
เนื่องจากวัสดุที่ใช้ทำโครงสร้างแบบดั้งต่อดิน เป็นไม้จริงกะเทาะเปลือกเป็นส่วนใหญ่ทั้งต้นไม้ขนาดเล็ก
ขนาดกลางหรือกิ่งไม้ที่มีลักษณะตรง จึงสามารถใช้วิธีบากไม้โครงสร้าง ร่วมกันกับวิธีการผูกมัดได้สะดวกและ
ช่วยทำให้โครงสร้างมั่นคงแข็งแรงขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนที่วางคานหรือขาง, ขื่อ, แปหัวเสา, ปลายดั้ง
ที่รับอกไก่ และตัวดั้งที่บากรับขื่อและคาน เป็นต้น ซึ่งบางครั้งก็จะเสาะหาไม้จริงที่มีง่ามรับโครงสร้างแทนการ
บากไม้ก็มีบางทีก็จะบากสับส่วนบนของตัวไม้ป้านลม ให้เป็นปากงับกันและกันทั้งสองตัวที่ไขว้กัน แต่ทั้งหมด
มักจะผูกมัดด้วย เพื่อให้มั่นคงมากขึ้น
39
