Page 50 - ebook.msu.ac.th
P. 50
เถียงนา : บ้านหลังแรกของมนุษย์ยุคแรกๆ ในสยาม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมชาย นิลอาธิ
ชาวอีสานในชนบทเกือบทั้งหมดประกอบอาชีพเกษตรกรรมทำนา ทำไร่ ทำสวน ซึ่งเป็นอาชีพที่
ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าสามารถสร้างศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านให้กับสังคมได้มากมายหลายประเภท ที่ล้วน
แต่มีคุณค่ามหาศาลต่อวิถีการดำเนินชีวิตของชาวบ้านนั้นๆ ได้อย่างเหมาะสม
“เถียงนา” เป็นผลิตผลของการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของชาวอีสานอีกอย่างหนึ่ง ที่ถูกสร้าง
ขึ้นมาเพื่อตอบสนองประโยชน์ใช้สอยในการประกอบอาชีพทำนาของชาวอีสานโดยทั่วๆ ไป ไม่ว่าจะเดินทางไป
ตามท้องทุ่งนาที่ไหนๆ ในอีสานก็ตาม จะพบเถียงนาตั้งอยู่ทั่วๆ ไป ซึ่งมีหลายขนาด หลายแบบ ตามความจำเป็น
ของแต่ละครอบครัว
เถียงนาในอีสานก็คือ งานสถาปัตยกรรมที่ถูกสร้างอย่างง่ายๆ ทั้งในด้านวัสดุและเทคนิควิธีการ
มีลักษณะชั่วคราว อยู่นอกชุมชนหมู่บ้าน
ชาวอีสานสร้างเถียงนาขึ้นเพื่อใช้ประโยชน์อยู่อาศัยชั่วระยะเวลาหนึ่ง เป็นหลักในการประกอบอาชีพ
เกษตรกรรมทำนาตั้งแต่เริ่มไถ - หว่าน จนกระทั้งถึงเวลาเก็บเกี่ยวผลิตผล
ในช่วงระยะเวลาดังกล่าวนี้ ชาวอีสานมักจะยกครอบครัวพร้อมอุปกรณ์เครื่องมือ เครื่องใช้ไม้สอย
ตลอดจนสัตว์เลี้ยง ออกไปอาศัยอยู่ที่เถียงนาเกือบตลอดเวลา และดำรงชีวิตครอบครัวของตนคล้ายๆ กับที่อยู่
บ้านเรือนของตนในชุมชนหมู่บ้านตามปรกติ จนดูรู้สึกว่าเถียงนาในช่วงนี้จะสดชื่นมีชีวิตชีวา มีความเคลื่อนไหว
เหมือนบ้านอีกหลังหนึ่งของทุกครอบครัวเลยทีเดียว
แต่เมื่อพ้นฤดูทำนา หลังจากเก็บเกี่ยวเอาข้าวขึ้นเล้าแล้วดูเหมือนว่าเถียงนาทุกหลังจะเต็มไปด้วย
ความเงียบเหงา เปล่าเปลี่ยว แห้งแล้งและโดดเดี่ยวกระจัดกระจายกันอยู่ตามทุ่งนา เหลือหน้าที่เพียงเป็นที่
พักผ่อนของคนผ่านทาง คนที่ออกไปเลี้ยงควายและกิจกรรมอื่นๆ ในบางโอกาสชั่วครั้งชั่วคราวเท่านั้น
เถียงนาที่ถูกใช้ประโยชน์ดังกล่าวนี้ ส่วนใหญ่จะเป็นเถียงนาที่อยู่ห่างไกลจากชุมชนหมู่บ้าน ที่ต้อง
เสียเวลาเดินทางไป - กลับ และแม้ว่าจะอยู่ไม่ห่างไกลมากนัก แต่การเดินทางค่อนข้างจะลำบาก เช่นต้องเดินทาง
ข้ามลำน้ำ ลำห้วย ก็มักจะสร้างเถียงนาเพื่ออยู่อาศัยตลอดฤดูทำนาเลย
แต่ถ้ากรณีที่มีที่นาอยู่ใกล้หมู่บ้านหรือไม่ไกลมากนัก ชาวอีสานก็จะสร้างเถียงนาเช่นกัน เพื่อใช้ประโยชน์
พักอาศัยชั่วคราวในเวลากลางวันที่ออกไปทำนา ใช้เป็นที่พักผ่อน รับประทานอาหาร เก็บสัมภาระต่างๆ เมื่อ
เสร็จงานในวันหนึ่งๆ แล้วก็จะกลับนอนบ้านตามปกติ
48
