Page 24 - ซีลีเนียมในการผลิตปศุสัตว์
P. 24
13
์
่
่
ี
ี
่
ท่มีสวนรวมในกลไกการหายใจของเซลลในรางกาย และในเยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง วิตามินอยังช่วย
ป้องกันการแตกของเม็ดเลือดแดง (hemolysis) มีผลต่อการสังเคราะห์ฮีมหากขาดวิตามินอีจะท าให้สัตว์
็
เปนโรคโลหตจางเพราะสรางเมดเลอดแดงลดลง ช่วยในการสงเคราะหวิตามนซ และยังมีส่วนเกี่ยวข้อง
็
ื
้
ั
ี
์
ิ
ิ
์
ี
กับเมแทบอลิซึมของกรดอะมิโนที่มีกามะถนเป็นองคประกอบ รวมถึงช่วยปองกนความเครยดโดยการ
ั
ั
้
เพิ่มการท างานของต่อมหมวกไต
ู
ั
ิ
ิ
ุ
วิตามนอีมีความสัมพนธ์กับซีลีเนียมในการท าหน้าที่ร่วมกันต้านอนมลอิสระ โดยวิตามนอีเปน
็
ิ
ู
์
์
์
ู
่
ี
ี
็
้
สารตานอนมลอสระจากอาหาร สวนซลเนียมเป็นองคประกอบในเอนไซมกลตะไธโอนเพอรรอคซเดส
ิ
ุ
ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระกลุ่มเอนไซม์ที่มีความส าคัญในการท าลายไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ลิพดเปอร์
ิ
์
ุ
ออกไซด และรบกวนการสร้างอนมลอสระ ขณะที่วิตามินจะท าหน้าที่ในการป้องกันการเกิดปฏิกิริยา
ิ
ู
็
เพอรรอกซิเดชันของไขมัน หรือลิพิดเพอร์ร็อกซิเดชัน ซงป้องกันไมให้เกิดการหืน (rancidity) โดยเฉพาะ
์
่
ึ
่
่
่
ในกรดไขมันไมอิมตัวเชิงซ้อน จึงท าให้เกิดอนุมูลอิสระลดลง ดังนั้นอาหารที่มีกรดไขมนไม่อมตัวเชิงซ้อน
ิ่
ั
ิ่
ี
สูงจึงควรเพมระดับวิตามนอให้มากขึ้นด้วย อาหารที่มีวิตามินเอสูงต้องเสริมวิตามินอในอาหารมากขึ้น
ิ
ี
เช่นเดียวกัน เพราะว่าวิตามนอช่วยป้องกนการหนของไขมน ส่งผลท าให้วิตามินเอใช้ประโยชน์ได้ดีขึ้น
ิ
ื
ั
ี
ั
ั
็
รวมทั้งการเสริมวิตามินซีจะท าให้ช่วยยับยั้งปฏิกิริยาเพอร์รอกซิเดชันของกรดไขมนในเนื้อเยื่อสัตว์ที่ขาด
วิตามินอี
อาการขาดซีลีเนียม
ี
อาการผิดปกติที่สัตว์แสดงออกเป็นสภาวะการตอบสนองทางสรีระวิทยา และทางชีวเคมต่อการ
ื่
ขาดซีลีเนียม ซึ่งเป็นกระบวนที่ซับซ้อนรวมทั้งมีปัจจัยอนที่เกี่ยวข้องด้วย เช่น ความเครียดของสัตว์
ิ
ี
ิ
ื่
สภาวะการขาดวิตามนอ หรือสารต้านอนุมูลอสระอน ๆ เป็นต้น การสอบสนองเริ่มจากเมื่อสัตว์ได้รับ
ี
ซีลีเนียมในอาหารไม่เพยงต่อความต้องการ หรืออยู่ในสภาวะขาดซีลีเนียม จึงเริ่มมีการน าเอาซีลีเนียมที่
สะสมในร่างกายมาใช้ ส่งผลให้ความเข้มข้นของซีลีเนียมในพลาสมา ในเม็ดเลือดแดง ในตับ และเอนไซม ์
กลูตะไธโอนเพอร์ร็อคซิเดสลดลง เมื่อสภาวะการขาดซีลีเนียมมีระยะเวลานานขึ้น ร่วมกับระดับของ
ู
ซีลีเนียมที่สะสมในร่างกายลดลง จนส่งผลกระทบรุนแรงขึ้นคือ กิจกรรมของเอนไซม์กลตะไธโอนเพอร ์
ิ
ื
ิ
์
ื
ี
ร็อคซิเดส และซลโนเอนไซมอ่น ๆ ลดลงอยางมาก จะทาใหสตว์แสดงอาการผดปกติหรอเกดโรคจาก
ี
่
้
ั
การขาดซีลีเนียมขึ้น เช่น กล้ามเนื้อลีบ และอาการบวมน ้า เป็นต้น (ภาพที่ 1.4)
เนื่องด้วยซีลีเนียมมีบทบาทเกี่ยวข้องกับการก าจัดอนุมูลอสระ ซึ่งเป็นผลมาจากภาวะเครียด
ิ
ออกซิเดชั่นที่เกิดขึ้นได้ตลอดช่วงชีวิตของสัตว์ ดังนั้นอาการผิดปกติจากการขาดซีลีเนียมจึงมีอาการที่
ค่อนข้างหลากหลายและผันแปรสูง ในที่นี้จะเน้นการน าเสนออาการผดปกติเฉพาะ และที่เด่นชัดจาก
ิ
การขาดซีลีเนียมในปศุสัตว์ (McDowell, 1992; Underwood and Suttle, 1999; Suttle, 2010)
Selenium in Livestock Production ซีลีเนียมในการผลิตปศสตว์ 13
ุ
ั
